Dyson küreleri, bir yıldızı büsbütün çevreleyen ve tüm gücünü yakalayabilen mega yapılardır. Pekala bu yapılar nasıl çalışır? Gelecekte insanlık bu düzeye ulaşabilir mi? Biz de bu yazımızda bu husustan bahsediyoruz.
Kaynak: https://www.sciencefocus.com/space/dy…
Dyson küresi tam olarak nedir?
Dyson küresi, yıldız nükleer fırınlarının gücünden yararlanmak için tasarlanmış varsayımsal, devasa bir mekanik mega yapıdır. Temel fikir, yıldızın radyan gücünü dönüştürecek, depolayacak yahut diğer bir formda kullanacak bir yapının yıldızın etrafında inşa edilmesidir. Bu tesisler, hem gelecekteki insan uygarlığının hem de muhtemelen kozmosun öbür yerlerindeki gelişmiş yabancı uygarlıkların muazzam güç gereksinimlerini karşılamanın en mümkün, gerekli ve ekonomik yolu olarak kabul ediliyor.
Dyson kürelerini kim, ne vakit teorize etti?
Dyson küresi kavramı, 1960 yılında yabancı uygarlıkları tespit etme teknikleriyle ilgili kısa bir bilimsel makalede bu fikri tartışan fizikçi Freeman Dyson’ın (1923-2020) adını almıştır. Ancak Dyson, İngiliz yazar Olaf Stapledon’ın çok beğenilen bilim kurgu romanı Star Maker’dan (1937) ilham aldığını itiraf etmiştir. Star Maker’da Stapledon, cihandaki yıldızları çevreleyen ve ‘yıldız enerjisinin akıllı kullanımına odaklanan’ ışık tuzaklarından oluşan yapılar olarak Dyson kürelerini tanımladı. O vakitten beri birçok bilim insanı Dyson küresi kavramını, ekseriyetle Dünya Dışı Zeka Araştırması (SETI) çalışmasının bir modülü olarak tekrar gözden geçirdi.
Dyson küreleri nasıl çalışır?
Dyson küresinin ana gayesi, mesken sahibi yıldız tarafından salınan devasa enerjiyi kullanmaktır. Bunu yapmak için aslında temel teknolojiye ‘güneş pilleri’ halinde sahibiz. Bu piller, fotonların elektronları atomlardan çıkardığı ve böylelikle bir materyal içinde elektrik akımı ile sonuçlanan bir yük ayrımı yarattığı ‘fotovoltaik etki’ ismi verilen bir süreç kullanır. Dyson küreleri, biçimleri ne olursa olsun, güç üretimi için bu süreci (veya gelecekte çok daha gelişmiş bir versiyonunu) kullanacaktır. Kimi araştırmacılar, bu gücün bir cins kablosuz teknoloji tarafından yakındaki uygarlığa, muhtemelen mesken sahibi yıldızın yörüngesindeki yaşanabilir bir gezegene aktarılabileceğini öngörüyor.
Henüz, Dyson kürelerinin yahut gibisi bir şeyin Kozmosun rastgele bir yerinde var olduğuna dair bir ispat yok.
Şimdilik bilim insanları, bu düzeyde konseptlerin ‘yapılabilir’ olup olmadığı konusunda bir şeyler söyleyebiliyorlar. Birinci olarak, bu çeşit bir teknoloji şu anda Dünya sakinleri için mümkün olanın çok ötesinde olsa da, bu yapıların üretiminde bilinen aşılmaz pürüzler yoktur. Kâfi teşvik, kaynak ve teknolojik ilerleme göz önüne alındığında, Dyson küreleri katiyen mümkündür. Kimi araştırmacılar insanların önümüzdeki 100 yıl içinde bu türlü bir uğraşa girişebileceğini iddia ederken, kimi öbür araştırmacılar bunun çılgınca optimist bir iddia olduğunu tez ediyor.
Gökbilimciler kozmosta kaç tane Dyson küresinin gizlenmiş olabileceğine dair birtakım sonlar koydular.
Bunu yapmak için, bu yapıların etraflarındaki yıldızların ortaya çıkan yıldız ışığını nasıl etkileyeceği konusunda kimi varsayımlar yapılır. Örneğin birden fazla tasarım, konut sahibi yıldızın ışığının bir kısmını engelleyerek optik parlaklıklarında bir düşüşe neden olur. Kızılötesi radyasyon olarak yayılan atık ısıya da neden olabilirler. Binlerce yıldızın ışığında bu tıp eksiklikleri yahut fazlalıkları dikkatle inceleyen bir iddia, 10 bin kadar yıldızın Dünya’nın yaklaşık 16 bin ışıkyılı yarıçapında Dyson kürelerine mesken sahipliği yapabileceğini öne sürüyor.
Dyson küreleri bilimkurguda nasıl tasvir edilmiştir?
Bilim kurgu müellifleri ekseriyetle bir Dyson küresini, bir yıldızı büsbütün çevreleyen katı bir yapı olarak tasavvur etmişlerdir; bu, Dyson tarafından öne sürülen yepyeni fikir değildir ve aslında en az muhtemel tahlil olarak kabul edilir. Lakin halka gibisi yapılar ve uydu sürüleri de kurgusal evrenlerde ortaya çıkmıştır. Dyson kürelerini yahut misal kavramları içeren birtakım kıymetli romanlar ortasında Fritz Leiber’in The Wanderer (1964), Larry Niven’ın Ringworld (1970) ve Stephen Baxter’ın The Time Ships (1995) eserleri vardır. Televizyonda ise, Star Trek: The Next Generation, ‘Relics’ (1992) isimli bölümde bir Dyson küresine yer verilmiştir.
Dyson küreleri uzaydan gelen ‘garip’ sinyallerden sorumlu olabilirler mi?
Uzaydan gelen birçok ‘garip’ veya açıklanamayan sinyal vardır, ancak şu anda bunlardan hiçbiri Dyson küreleri ile açıklanabilir şeyler değildir. Birkaç yıl önce ‘Tabby’nin Yıldızı’ olarak bilinen bir yıldız, Dyson küresini düşündüren rastgele parlaklık düşüşleri gösterdi, lakin daha fazla müşahede, bu durumun sorumlusunun yıldızın etrafında dönen toz bulutlarının olduğunu ortaya çıkardı.
Dyson küresi nasıl inşa edilir?
Bir mümkünlük, isminden da anlaşılacağı üzere bir yıldızın etrafında global bir çerçevenin inşasını içerir. Yıldızın yerçekimi ve radyasyon basıncının tesirlerini denetim etmek için, bu türlü bir yapının muhtemelen hem esnek olması hem de pozisyonunu değiştirecek bir itme sistemine sahip olması gerekir. Fakat kimi araştırmacılar, bu tıp global yapılarda stabiliteyi müdafaanın mümkün olmayabileceğini öne sürüyorlar. Dyson küreleri, küre formunda olmak zorunda da değiller. Birtakım kavramlar, yıldıza nazaran hareketsiz kalan halka yapılarını ve ağır yörüngeli uydu sürülerini öngörmekte. Mühendisler, bu yapıların uzaydaki robot sürüleri tarafından uzaktan inşa edilebileceğini ve inşaat gereçlerinin karasal gezegenlerin (Merkür gibi) parçalanmasıyla elde edilebileceğini öne sürüyorlar. Milyarlarca yıldızın gücünden yararlanan galaksi büyüklüğündeki ‘akıllı toz’ bulutları üzere Dyson yapılarının öteki daha egzotik biçimleri de öne sürülmüştür.
Siz bu husus hakkında ne düşünüyorsunuz? Yorumlarda buluşalım!
